Proloog
“Reizen is leven. En leven is absorberen met geopende ogen en met alle zintuigen op scherp. Hij die reist kiest bewust voor de eenzaamheid, maar weet zich onvoorwaardelijk getroost door de natuur. En laat zich weer verheffen door de cultuur waarnaar hij op zoek is”.
Laat dit het uitgangspunt zijn voor mijn culturele zwerftocht door Thüringen met zijn culturele brandpunten Erfurt en Eisenach met zijn levende herinneringen aan Schiller en Goethe en de alom aanwezige Bach. Het land waar nevels aan beboste heuvels hangen en Luther in alle eenzaamheid het Nieuwe Testament in het Duits vertaalde en de Reformatie begon.
Maar ik zal starten in Fulda, de barokke bisschopsstad van Bonifatius, om daar de route op te pakken waarlangs bisschoppen, dichters en schrijvers,componisten en culturele zwervers zich lieten en laten inspireren door het schone en mystieke van de natuur.
En natuurlijk doe ik jullie ook dit keer weer verslag van mijn belevenissen!
Over een bisschop die ratelt, en over een bisschop die vermoord is, en ook nog over een dichter die in sprookjes gelooft…
Maandag, 10 april 2017
Voor mijn culturele zwerftocht ben ik dit keer naar het oosten van Duitsland getrokken, naar het grensland tussen Hessen en Thüringen. Een stil en nog authentiek gebied waar industrie en natuur gedwongen hand in hand gaan. Dorpen en vakwerkstadjes liggen uitgestrooid tussen de beboste heuvels met huisjes in pastelkleuren. Oker, groen, roze. In harmonie met de kleuren die het ontluikende voorjaar daar uitbundig aan toevoegt. Vele tuintjes en erven zijn versiert met gekleurde eieren in de struiken, want het is de “Karwoche”, de Goede Week voor Pasen. Ook in de grote stad gaat deze week niet ongemerkt voorbij. Zo treft in in Fulda, de stad waar ik mijn zwerftocht begin, een grote menigte voornamelijk jongelui aan, op het voorplein van de Dom. Deze staat verzameld rondom ‘s werelds grootse “Rhönklapper”, een immens grote ratel die in de Karwoche de zwijgende klokken vervangt. De “Rhön” is de vulkanische streek ten noordoosten van Fulda waar de jeugd op Paaszaterdag met ratels luidruchtig langs de deuren gaat onder het zingen van: “Wir haben geklappert fürs Heilige Grab und bitte um eine milde Gab” en hopen dan op gulle gaven in de vorm van paaseieren, geld en snoep. De bisschop zelf is hier naartoe gekomen en staat niet alleen als herder tussen zijn kudde, maar is hier ook om zich in het zweet te werken wanneer hij de Rhönklapper in beweging probeert te krijgen. En inderdaad, al gauw vult het geluid van de grote houten hamers die op het klankbord slaan het plein en kruipt tegen de barokke façade van de Dom omhoog tot in de torens, als troost voor de klokken die tot Paasmorgen moeten zwijgen. Er zijn heel veel zelfgemaakte ratels aanwezig, nieuwe maar ook heel oude waarmee opa’s waarschijnlijk zelf nog mee langs de deuren zijn gegaan. Want het is een hele gebeurtenis hier op het voorplein. Ouders, grootouders en heel veel kinderen moedigen de bisschop aan die applaus krijgt voor zijn noeste arbeid. De lokale media doen verslag, menig selfie met de bisschop wordt gemaakt.
Ik ga in de Dom intussen op zoek naar die andere bisschop, de heilige Bonifatius, die gek genoeg “Apostel van de Duitsers” wordt genoemd. Maar wij hadden hem toch vermoord? In ons eigen Friese Dokkum! Wel al een tijd geleden, op 5 juni 754. Maar de tijd heelt alle wonden en hij voelt toch een beetje van ons… In de crypte vind ik zijn graf en zijn beeltenis terwijl hij getroffen door het zwaard ter aarde stort terwijl de engelen hem een overwinningskrans aanreiken. Tevergeefs zoek ik naar een bijl als moordwapen. Altijd gedacht…
Later op de middag loop ik ook nog even de barokke kerk van Sint Blasius binnen. Want voor die heilige is een bedankje wel op zijn plaats. Als jongetje ontving ik meermalen de Blasiuszegen middels twee gekruiste kaarsen rond mijn keel plus een onverstaanbaar prevelement, maar wel met de garantie dat je een leven lang gevrijwaard zou zijn van visgraatjes in je keel. En toch… altijd weer dat wantrouwen als er zo’n prachtige, goudgele makreel op het menu staat. Maar nu maak ik het goed met Blasius, ik brand een kaarsje. Voor meer dan 60 jaar ongeloof.
Het was een fijne kennismaking met het barokke Fulda. Als ik de stad verlaat is de lucht dichtgetrokken en het reliëf bijna helemaal uit het landschap verdwenen. De typisch gevormde heuvels van de Rhön doemen somber op links en rechts van mij wanneer ik achter een kruipende tractor bijna tot stilstand kom. Het is ‘s werelds grootste “Rhönklapper” die huiswaarts keert en dezelfde bochtige, onoverzichtelijke route gaat die ik heb gekozen. Zal ik wel? Zal ik niet? Er voorbij gaan is eigenlijk geen optie. En dan… een stukje rechte weg voor me. Bonifatius, Blasius en Karl Opel, ik roep ze aan en geef gas…
Een uur later arriveer ik veilig in Villa Rossek te Bad Liebenstein in het Thüringer Wald. En statig gebouw met statige kamers waarin ik mij gelijk thuis voel. Op mijn verzoek is er speciaal een schrijftafeltje klaargezet van waaraf ik dit verslag zit te schrijven. Onder het toeziend oog van Ludwig Bechstein, de grote sprookjes- en sagendichter uit Thüringen. Inspirerend gezelschap op een inspirerende plek. In dit land van sprookjes en legenden. De avond is gevallen. Nevelflarden hangen aan de beboste heuvels, als geesten die ook nog wel een verhaal te vertellen hebben. Ik trek de gordijnen dicht en in plaats van een bijbel vind ik de “Verzamelde Sprookjes” van Ludwig Bechstein op mijn nachtkastje. En vanaf de wand ziet
Ludwig dat het goed is…
Mooi blauw is niet lelijk, dinsdag 11 april 2017
De dinsdag begint veelbelovend. Helder blauw met witte wattenwolken en ochtendlicht dat villa Rossek met zijn lichte pleister en bruin vakwerk nog meer doet opvallen tussen de andere stadsvilla’s in de straat. Ik ontbijt in het tuinhuis en maak kennis met mevrouw. Vriendelijk en behulpzaam verzorgt zij het perfecte ontbijt dat tot in detail is aangepast aan de tijd van het jaar. Verse voorjaarsbloemen op de tafeltjes, originele paasversieringen in de vensterbanken en zelfs de muziek, op sociale sterkte, heeft iets verwachtingsvol. Omdat ik vandaag een bezoek wil brengen aan Erfurt, de hoofdstad van Thüringen, voorziet zij mij van een stadsplan en tips over zaken die ik beslist niet mag missen.
De kortste weg naar Erfurt voert over de Rennsteig, dwars door het Thüringer Wald naar de noordelijke vlakte waarin Erfurt ligt. De gevaarlijke rit met voortdurend draaien en wenden, klimmen en dalen, is van een onbeschrijfelijke schoonheid. De voorjaarsochtend strooit stralen licht over de bomen in duizend kleuren groen in een adembenemend spel van licht en donker. Later, in de vlakte, herinneren blauwe heuvellijnen aan de horizon aan deze prachtige doorsteek.
In Erfurt kies ik voor een langzame opbouw van mijn zwerftocht die begint bij Karstadt in het winkelgebied en voert naar wat het hoogtepunt moet worden, een bezoek aan de Maria Dom op de Domplatz. Zo uit de parkeergarage, sta ik op de herenafdeling van warenhuis Karstadt. Slecht begin, en ik besluit buiten op het plein eerst te gaan voor een Milchkaffee in een trendy koffiebar. Daar ontmoet ik Svetlana, een vrouw van middelbare leeftijd, die in de kelderruimte de toiletten beheert. Als er even geen klanten zijn neemt zij plaats boven in de koffiebar op het eerste stoeltje bij de kelderdeur en laat haar schoteltje beneden onbeheerd achter. Zij vraagt waar ik vandaan kom. “Ah, aus Holland!”, dat kent ze en er volgt een onduidelijk verhaal over Geleen, randaarde stopcontacten en een waterkoker die zij de eerstvolgende keer mee wil nemen naar Holland. Eenmaal boven achter mijn Milchkaffee, wordt Svetlana door de eigenaresse terecht gewezen en verbannen naar haar plek beneden achter het schoteltje. Op dat moment trekt een wolk voor de zon alle gezelligheid uit de koffiebar. In het voorbijgaan complimenteer ik Svetlana nog met haar mooie, schone toiletten.
In de kapel van het Ursulinenklooster zitten opvallend veel nonnen in de gebedsbanken. Een authentieke foto van het interieur met nonnen op de voorgrond speelt door mijn hoofd. Kan ik dit maken? Mijn hand kent geen twijfel en gaat op zoek naar mijn camera. En net op het moment dat het glinsterend ding tevoorschijn komt gaat er een bel en komt de priester het altaar op voor de gebedsdienst. Terwijl de nonnen een gezang aanheffen knijp ik er tussenuit, want ik heb vandaag een druk programma. Voor het zingen de kerk uit, die tip heb ik niet meegekregen…
De Krämerbruecke is een hoog genoteerde tip van mijn gastvrouw en niet te missen door de drommen toeristen die langzaam aan de 32 vakwerkhuizen voorbij trekken die op de brug gebouwd zijn. Zeven bogen overspannen hier het riviertje de Gera en de brughuizen en huisjes zijn toebedeeld aan kunstenaars en antiekhandelaren. En ik mag zeggen: weinig “Made in China” spul. Nee, echt mooie en originele zaken, vaak uit de streek en ter plekke gemaakt. In een van de ateliers kom ik in gesprek over “Wede”, Waid, een klein onopvallend plantje dat Erfurt meer dan 500 jaar geleden grote rijkdom bracht en nu terecht een comeback maakt. Er wordt weer gekleurd in Erfurt! Met de beroemde blauwe kleurstof die alleen aanwezig is in de frisse bladeren van het eerste jaar. Het atelier ligt vol met kleurpigmenten en natuurlijk een kleine, maar exclusieve verzameling waidblauwe producten, ambachtelijk gekleurd met dit magische natuurblauw. Impulsaankoop nummer 1: een ansichtkaart in Erfurter Blau. Zal vanaf deze week ons toilet sieren.
Ik slenter verder langs de ateliers en stap een theaterwinkeltje binnen. Hier worden met veel liefde allerlei theaterfiguren en -poppen gemaakt. Pierrots, harlekijnen, sprookjesfiguren, kortom alles en iedereen om de mensheid te vermaken. Ik doe mijn 2e impulsaankoop: een kartonnen harlekijn die door middel van een trektouwtje viool speelt. Want ik speel geen viool, en ook al wens ik er een te hebben, het zou mij niet lukken. Aan een touwtje trekken dat gaat nog wel…
Ik nader de Domplatz, de zware kerkklokken laten een imposant welkom klinken. Maar de eerste aanblik op de Dom en de nabij gelegen Severikirche is zwaar teleurstellend: de voorjaarskermis belemmert bijna het hele uitzicht op dit ensemble op de heuvel. Ik eet mij moed in met een Thüringer Bradwurst alvorens de 70 treden te beklimmen richting Maria Dom. Het indrukwekkende interieur kent vele kunstschatten, bewonderd door honderden nietige mensjes die in de immense ruimte verloren lijken te gaan. Een groep Japanse toeristen vraagt zich af wat ze eigenlijk fotografeert: relieken, martelaren, kruisigingen, een vrouw met een kind op de arm en de mensheid onder haar mantel. Een schoolklas van de Walking Dead generatie staart in een openstaande kist met daarin een levensechte Jezus figuur, zojuist van het kruis gehaald en in de kist gelegd. Angstige kinderogen en veel zenuwachtig gegiechel, terwijl een bord op het altaar tot stilte maant. Buiten is de kermis losgebarsten en het angstige geschreeuw van kinderen vanuit de topattracties dringt door tot in het Godshuis. Hemelhoog gaan de gondels, het reuzenrad wedijvert met de Domtorens wie het verste in de hemel prikt. Een hemel die gaten laat vallen en Erfurts blauw laat zien. Erfurt, een stad om verliefd op te worden, juist vanwege de tegenstellingen. De stad is zeker geen monument, eerder een levende en in ieder geval een levendige stad. Waar trams door nauwe straatjes schuiven en Luther in menige etalage vertegenwoordigd is. Van hout, van steen, van chocola en zelfs van PlayMobiel. En in levende lijve, wanneer hij op de Fischmarkt onderricht geeft en zijn stellingen verdedigt…
Moe maar voldaan begin ik aan de terugweg, mijn blauwe Thueringer heuvels tegemoet voor opnieuw die spectaculaire doorsteek door het Thüringer Wald. De schaduwen van het late licht doven langzaam en de wolkentoppen boven de roerloze heuvels kleuren roze. Ik klim en ik daal in opperste concentratie. Ik weet mij onder Maria’s mantel. Van de langzaam aangroeiende file achter mij weet ik dat nog niet zo zeker…
Een wolkje natuur en een snuifje cultuur,
Woensdag 12 april 2017
Zoals beloofd aan mijzelf laat ik vandaag de stad de stad en stel ik mijn hele doen en laten in dienst van de natuur en cultuur. Ik besluit deze ochtend een flinke wandeling te maken en daarvoor trek ik opnieuw een stuk het Thüringer Wald in naar Schloss und Park Altenstein. Dit slot met landschapspark ligt even ten noorden van hier. Het park werd eind 18e eeuw aangelegd en daarna een aantal malen uitgebreid. Eind 19e eeuw liet Hertog Georg II von Sachsen-Meiningen (onthoud de naam, we komen hem later nog tegen) het slot bouwen in de stijl van de Engelse landhuizen. Tuin en natuur vloeien hier moeiteloos samen tot een prachtig parklandschap. Bossen worden afgewisseld door open weidegebieden die gestoffeerd zijn met bomen en boomgroepen. Uitgekiende zichtlijnen laten de blik dwalen in het dal van de Werra en op de bergen van de Rhön.Nog maar net op weg neem ik een gewaagde beslissing: de beklimming van de Bonifatiusrots, een van de vele kunstmatig aangelegde parkelementen. Het zou de eerste plek geweest zijn waar de heilige Bonifatius in 724 voet op Duitse bodem heeft gezet en zodoende het middelpunt werd van de bekering van deze streek. Op zo’n belangrijke rots moet ik gestaan hebben, maar waar ik geen rekening mee heb gehouden is mijn met de jaren toegenomen hoogtevrees. Ik maak een inschatting: Het aantal treden, een stevige leuning (weliswaar hier en daar onderbroken) en ongetwijfeld een uitzicht dat de moeite van het beklimmen waard zal zijn. Wat Bonifatius kon moet mij toch ook lukken. Een misrekening dus. Erop ging nog wel, maar terug sloeg de hoogtevrees ongenadig toe. Daar waar de leuning even afwezig was schoof ik op de billen, trede voor trede, naar beneden tot ik weer de vaste grond onder mijn voeten voelde. En dan te bedenken dat deze rotsklomp nog geen 5 meter hoog is en waarschijnlijk door mensenhand is neergelegd. Als ik boos ben op mezelf en twijfel aan Bonifatius waait een windvlaag mijn Tilleyhat van mijn hoofd. Als een oorvijg van de heilige zelf…
Gedwee vervolg ik mijn weg over het landgoed. Het is prachtig hier en ik geniet van de stilte. In het bos huldigen de vogels het voorjaar en tonen de beukenbomen hun eerste, tere groen. Bemoste rotsen springen naar voren en het bijzondere licht lokt mij verder en verder het bos in. Tot ik aan een waterval kom en het bos wijkt voor een schitterend uitzicht op het Werradal. Om mij heen vermengt zich het geluid van het vallende water zich met dat van de wind in de boomtoppen. Hoe verder ik dwaal, hoe groter groeit de oorverdovende stilte. Noem het eenzaamheid. Ik zou hier zomaar Goethe’s junge Werther tegen kunnen komen of een doelloos zwervende Ernest Christophor Dowson. Zij wisten wat lijden aan de eenzaamheid betekende. Ik ontwaak uit mijn mijmeringen wanneer de zon alles in het volle licht zet en een prachtig reliëf aan de omgeving schenkt. Een gevoel van dankbaarheid overvalt mij, dankbaar om hier te mogen zijn. En dat gevoel met jullie te kunnen delen.
Ik kom aan de Duivelsbrug, weer zo’n romantisch landschapselement uit het eind van de 18e eeuw. Twee overhangende rotspartijen verbonden met een hangbrug. En weer maak ik een inschatting: Minder treden, een solide leuning en het schommelen van de brug valt erg mee. Ik waag het erop. De beloning is de moeite waard: het uitzicht op Schloss Altenstein in vogelperspectief. Mijn camera fotografeert deze climax in 3D en panorama. Ik hou met een hand stevig de leuning vast, het koordje van mijn Tilleyhat stevig onder mijn kin. In de grot onderaan de voet van de rots neem ik afscheid van deze bijzondere plek op dit bijzondere landgoed. Geheel in stijl, dat wel, in de filosofie van aflopende 18e eeuw, terwijl ik met de ogen naar het licht knipper: “Uit het duister verleden in een heldere toekomst”.
De middag is voor de cultuur, de cultuur van de stad Meiningen. In Meiningen, de theaterstad en de stad van Brahms, bezoek ik het hoogbarokke Schloss Elisabethenburg dat een museum herbergt waarin een rijke kunstcollectie is te zien, bijeengebracht door opeenvolgende adellijke lieden, met als belangrijkste figuren Hertog Anton Ulrich (18 kinderen bij 2 vrouwen, het verzamelen zat hem in het bloed wist de vrouwelijk suppoost mij in vertrouwen te vertellen) en -ja daar is hij weer- Hertog Georg II van Sachsen-Meiningen. Eerstgenoemde heeft mijn speciale belangstelling vanwege de grote verzameling romantische landschappen uit de 18e en 19e eeuw. Georg II was de “theater- en muziekman” en onderhield zich met beroemde componisten, musici en dirigenten en was nauw betrokken bij de oprichting van de beroemde Meininger Hofkapelle. Een prachtige verzameling muziekinstrumenten getuigt van zijn grote liefde voor de muziek.
Maar ik start mijn gang door het museum in de barokke zalen en vertrekken van de 1e verdieping, die vol hangen met romantische landschappen. Zalen met glimmende mozaïek parketvloeren waarop mijn schoenen piepend de stilte verbreken. Met kostbare Belgische wandtapijten en veel barok pleisterwerk. Ik zie de Duivelsbrug op een schilderij van Carl Wagner (1796-1867), 3x zo hoog als in werkelijkheid, maar wat heerlijk romantisch! Veel bekende namen kom ik tegen: Bachen, Wagners, Oranjes, een immens groot schilderij van onze Ferdinand Bol waarop een uitdagend naakte Semele een ontmoeting heeft met Zeus. Zaal na zaal loop ik af, als ongeveer enige bezoeker in dit hele grote gebouw. Alleen wanneer ik langs wandhoge spiegels loop zijn we even met z’n tweeën. Ontroerd raak ik bij een maanlandschap van Aerd van der Neer dat ergens, enigszins bescheiden een plekje gekregen heeft op de dure houten lambrisering.
Op de 2e verdieping gaat alle aandacht uit naar de muziek, de grote passie van Hertog Georg II van Sachsen-Meiningen.Veel is er te zien over zijn connecties in het Meininger muziekleven, onder andere over de componist en latere dirigent van de Meininger Hofkapelle, Max Reger. Er is ook veel te luisteren en omdat het morgen Witte Donderdag is kies ik voor Max Reger’s “Requiem – opus 83” voor mannenkoor. Terwijl de koptelefoon mij afsluit van de omgeving richt mijn blik zich op de naastgelegen zaal waarin zich de verzameling middeleeuwse en Renaissance kunst bevindt. Aandoenlijke Madonna’s met kind, heiligenbeelden en crucifixen. Mijn oog wordt gevangen door een kruisafname, waarna dit beeld zich verbindt met het requiem op mijn oren. Met een dikke keel tot gevolg. De tweede vandaag. Het is een goede week voor diepe gevoelsmomenten…
Aimez-vous Bach? Donderdag 13 april 2017
De vraag of ik van Bach hou ga ik vandaag proefondervindelijk beantwoorden na een bezoek aan Bach’s geboortehuis in Eisenach. Johann Sebastian zou daar in 1685 geboren zijn en in dit museum zou mij een inkijkje gegund worden in het leven van de muzikantenfamilie Bach. “Zou”, want het tegendeel blijkt waar te wezen: J.S. is daar helemaal niet geboren, maar dit feit werd in de DDR-tijd strikt geheim gehouden uit angst dat de bezoekersaantallen flink zouden dalen. Zijn werkelijke geboortehuis blijkt niet meer te bestaan. Ik zal zien of ik hier overheen kan stappen, de dag is nog jong en het weer veelbelovend! Bovendien tipt mijn gastvrouw mij over een bijzondere wijk in het zuiden van de stad waar je als Jugendstil-liefhebber uren kunt ronddwalen en je hart kunt ophalen aan de prachtig gerenoveerde stadsvilla’s met hun vele ornamenten, kunstzinnige smeedijzeren hekken en een indrukwekkende variatie aan erkers en torens. In het morgenlicht laat Eisenach zich met deze unieke, samenhangende villawijk van zijn mooiste kant zien. Ik slenter over de straten, hoog en laag, langs kasten van huizen met tussendoor steeds weer zicht op de beroemde Wartburg boven me en de historische stad beneden me. Ik geniet, maar wel met een dubbel gevoel. Kwam de Jugendstil beweging niet voort uit het gevoel dat kunst en samenleving uit elkaar gegroeid waren met als resultaat ongelukkige mensen in een lelijke wereld? Kunst kon toch ook nuttig zijn? En nuttige dingen toch ook mooi? Dat zou leiden tot meer sociale rechtvaardigheid, betere woningen voor de arbeider en pensioenen voor de ouderen. Als dat de bedoeling was dan is men er hier, op deze plek, in doorgeslagen: Villa’s als paleizen met de dikste auto’s voor de deur. En op die deur niet alleen de naam, maar zeker ook de functie in het leven. Doktoren, accountants, bouwondernemers, advocaten. Het leven is blijkbaar goed in deze besloten wijk op de heuvel. Een mooie wereld die neerkijkt op ongetwijfeld nog steeds ongelukkige mensen.
Met ratelende banden over de keien daal ik af naar het centrum van Eisenach waar ik mij voor de parkeertijd van 90 minuten a 1,70 Euro de tijd geef om van Johann Sebastian Bach beter te leren kennen. Gelijk na binnenkomst in het Bachhaus word ik doorverwezen naar de instrumentenzaal waar een concertje gegeven wordt op barokke toetsinstrumenten. Uiteraard met grappige uitleg hoe het er toentertijd in huize Bach aan toeging, zeer gewaardeerd door de vele aanwezige jonge kinderen. Die J.S. was me er een, haalde allerlei fratsen uit en was niet vies van experimenten als het om instrumenten ging: Een snaartje meer of minder aan een strijkinstrument, instrumenten in mini of maxi uitvoering, uitvoeringen in ongewone bezettingen, het werpt al een ander licht op de man. In de zalen en zaaltjes loop je door zijn leven, langs al die plekken die zo belangrijk zijn geweest voor zijn componeren. Want de man heeft zeker niet stil gezeten, geen genre geschuwd en geen instrument onbenut gelaten. En niet alleen op muzikaal gebied: hij verwekte 20 kinderen bij 2 vrouwen en verslaat daarmee Hertog Anton Ulrich die we gisteren hebben leren kennen. Inderdaad, die J.S. was me er een!
In de moderne vleugel is heel veel te beluisteren, en met de opgedane, oppervlakkige kennis is het kiezen wel minder moeilijk geworden. Half liggend in een hangende, glazen eivormige stoel kies ik, gezien deze bijzondere week, voor het recitatief en koor “Und siehe da/Wahrlich” uit de Mattheuspassion, de dramatische scene volgend op Jezus’ dood waarin het volk verbijsterd de natuurverschijnselen, aardbeving en zonsverduistering, aanschouwt. Hier trek Bach alle registers open en zet hij ook muzikaal de wereld op zijn kop. Diep onder de indruk kruip ik uit mijn glazen ei en kijk als herboren tegen Johann Sebastian aan. Ik ben al een beetje meer van hem gaan houden…
Op de terugweg spotify ik de Mattheus in de auto en terwijl deze Witte Donderdag langzaam maar zeker vergrijst voel je gewoon dat er wat te gebeuren staat. Zwartgrijze regenwolken versmelten met de donkere contouren van de heuvels om mij heen. Eenmaal thuis zwijgen de vogels en na een laatste oproep aan de kerkgangers de kerkklokken ook…
En dan is het wachten op Pasen. Duitsland is vanaf nu vrij en een groot gedeelte zal met mij westwaarts reizen. Hopelijk wordt dat toch een goede vrijdag…
Epiloog, vrijdag 14 april 2017
Was ik gisteren nog de enige gast in Villa Rossek, vanochtend is het een gezellige drukte in het ontbijthuisje in de tuin. Niet alleen zijn alle tafeltjes bezet, ze stralen ook Paasvreugde uit met verse voorjaarsbloemen en gekleurde eieren in de dopjes. Een keur aan zelfgemaakte jammetjes doet moeilijk kiezen, maar na vier dagen ontbijt is de sinaasappel/chili mijn favoriet. Mijn gastvrouw schenkt me koffie na koffie in en voorziet mij van wat laatste tips voor de terugreis, want vandaag laat ik deze heerlijke Jugendstil villa uit 1906 weer achter me. Langzaam zoom ik uit: Bad Liebenstein, het Thüringer Wald, deze smeltkroes van Duitse cultuur, historie en natuur. De blauwe hoogten ebben langzaam weg wanneer ik de autobahn weer opzoek. In mijn culturele bagage neem ik nieuwe vrienden met mij mee huiswaarts: De hertogen Anton Ulrich en Georg II von Sachsen-Meiningen met hun fraaie kunstverzamelingen, Johann Sebastian Bach die mij in Eisenach een muzikaal lesje heeft geleerd en natuurlijk Sylke & Uwe Rossek mijn voortreffelijke gastvrouw en –heer in Bad Liebenstein. O ja, en daar was nog die sprookjes- en sagendichter Ludwig Bechstein onder wiens toeziend portret ik deze reisverslagen geschreven heb, terwijl de vroege voorjaarszon langzaam wegkroop achter de nog kale takken en de bossen van het Thüringer Wald in diepe slaap gewiegd werden. Dan brak het moment aan dat de magie aan zet was en het schemerland tot leven kwam bij het schijnsel van de maan. Dan fluisterde het tussen de stenen op de heuveltop en ruiste het rondom de open plekken in het woud. Ik kreeg op die avonden bezoek in mijn nederig hart van hen die reeds lang niet meer onder ons zijn, zij die schreven over dat schemerland dat naar binnen gluurde door mijn venster. Ik liet mij omarmen door de schaduwen in mijn kamer en mij meevoeren op flarden van mist, langs de rivier, door het bos naar het land van weleer. En dan omspeelde een glimlach Ludwigs mond…
Cees Sleven © april 2017 / Foto’s: Samsung L100 digital
ceessleven 